معنای تثليث در مسيحيت
اين ادعا که مسيحيان به وجود سه خدا معتقدند، کاملاً نادرست است و با اعتقادات اساسی مسيحيان واقعی، هماهنگی ندارد.
مسيحيان فقط به يک خدای واحد و يکتا اعتقاد دارند و تمام قسمتهای کتاب مقدس بر اين حقيقت شهادت میدهند. در حدود سه هزار و پانصد سال قبل، موسی پيامبر از طرف خدا به بنیاسرائيل فرمود: "ای اسرائيل بشنو يهوه خدای ما يهوه واحد است" (عهد عتيق، تثنيه ٤:٦)، و اين قسمتی از دعای روزانه يهوديان بود. همچنين در عهد جديد میخوانيم که يکی از علمای دين يهود از عيسی پرسيد: "کدام حکم شريعت، مهمترين همه است؟ عيسی به او فرمود، مهمترين حکم اين است، بشنو ای اسرائيل، خداوند خدای ما، خداوند يکتاست" (انجيل مرقس ٢٨:١٢ و ٢٩).
کتاب مقدس به جويندگان حقيقت نشان میدهد که فقط يک خدا وجود دارد. در بخش ديگری از انجيل مقدس میخوانيم: "زيرا تنها يک خدا هست و بين خدا و آدميان نيز تنها يک واسطه وجود دارد، يعنی آن انسان که مسيح عيسی است، او که با دادن جان خود، بهای رهايی جمله آدميان را پرداخت. بر اين حقيقت در زمان مناسب شهادت داده شد،" (اول تيموتاوس ٥:٢ و٦).
علت بوجود آمدن اين سوءتفاهم که مسيحيان به سه خدا اعتقاد دارند، درک نکردن معنای لفظ "تثليث" از سوی غيرمسيحيان است. در مسيحيت، تثليث مربوط به تعداد خدايان نمیشود، بلکه بيان کننده ذات و طبيعت خدای يکتا است. بطور کلی ذات خدا، جزو اسراری است که فهميدن آن برای هر کس چندان آسان نيست. درک ذات خدا، بايد با هدايت روح خدا انجام بگيرد، وگرنه با استدلالهای انسانی و ديد دنيوی نمیتوان به اين راز مهم پیبرد. امور الهی را بايستی با ايمان به خدای حقيقی و اتکاء بر مکاشفات الهی درک کرد، پس صرفاً به اين دليل که درک تثليث مشکل است، نمیتوان واقعيت تثليث را انکار نمود. در گذشته اگر شخصی ادعا میکرد که امکان دارد انسانها از هزاران کيلومتر فاصله، از طريق وسيلهای با يکديگر ارتباط ايجاد کنند، او را غيرمنطقی میخواندند. چون اين موضوع خارج از حدود تجربيات انسانی بود، بسياری آنرا نشدنی فرض میکردند. تا اينکه دانشمندان ايجاد ارتباط از فاصله دور را به طريقهای مختلف عملی ساختند و امروزه يکی از ضروريات زندگی ما شده است. به قول اديسون مخترع معروف، ما هنوز قسمت بسيار کوچکی از دانستنیها را هم نمیدانيم! درواقع، آنچه خدا آفريده، پر از اسرار شگفتانگيز است. اگر يک اتم، که آن را کوچکترين ذره ماده میدانند، از لحاظ علمی اينقدر پيچيده باشد، پس درباره ذات و طبيعت خدای بسيار عظيمی که آفريننده اتم و تمام عالم هستی است چه بايد گفت؟ خوشبختانه کتاب مقدس، ذات خدا را برای ما آشکار نموده است.
کتاب مقدس که تماماً از الهام خدا است، برای ما روشن میسازد که خدا واحد و يکتا است و هيچ شريکی ندارد. اما خدا در عين وحدانيت، در ذات خود از سه شخص الهی يا سه اقنوم برخوردار میباشد که پدر و پسر و روحالقدس ناميده شدهاند. به اين صورت، وحدت خدا وحدتی مرکب است و ذات و طبيعت او تثليثی يا سهگانه میباشد. بايستی توجه داشته باشيم که وقتی میگوئيم خدا واحد و يکتا است اما او از پدر و پسر و روحالقدس تشکيل شده، اين اعتقاد با عقيده سه خدائی کاملاً فرق دارد. در مسيحيت، ما سه خدا را نمیپرستيم، بلکه يک خدای واحد را که از پدر و پسر و روحالقدس تشکيل شده است. اين سه شخصيت الهی، در ماهيت و ذات کاملاً با يکديگر همانند و در قدرت و جلال کاملاً با هم برابر هستند.
برای درک تثليث میتوان به نمونههای زيادی در عالم طبيعت اشاره کرد، اما در اينجا فقط چند نمونه ذکر میگردد تا بيشتر متوجه شويم که وحدت مرکب چه معنايی دارد و چطور ممکن است که سه در يک قرار گرفته و واحد و يکتا باشد! يک شعله شمع، از حرارت و نور و انرژی تشکيل شده است. يک اتم، شامل پروتون و نوترون و الکترون است. يک مثلث، سه ضلع دارد. يک کتاب، دارای طول و عرض و ارتفاع است. يک انسان، از روح و جان و بدن تشکيل شده است. ضمناً در رياضيات، اگر سه عدد يک را در کنار هم قرار داده و در ميان آنها علامت ضربدر بگذاريم، نتيجه يک میشود. پس نبايد تعجب کرد که يک خدا، شامل سه شخص الهی باشد که بر اساس کتابمقدس پدر و پسر و روحالقدس نام دارند.
در کتاب مقدس، چه در عهد عتيق و چه در عهد جديد، آيات زيادی هست که وجود تثليث در ذات خدای واحد را بيان میکنند. در اولين آيه از کتابمقدس، يعنی پيدايش فصل اول، آيه يک میخوانيم: "در ابتدا خدا آسمانها و زمين را آفريد". در اين آيه، کلمه عبری "الوهيم" که يکی از نامهای خدا در کتاب مقدس است، فرم جمع دارد و به وحدت مرکب خدای خالق اشاره میکند، اما فعلی که در آيه بکار رفته مفرد است. در آياتی ديگر در کتاب مقدس، مانند پيدايش ١: ٢٦، ٣: ٢٢ و ١١: ٧ میبينيم که وقتی خدا سخن میگويد، خود را بصورت جمع معرفی میکند تا متوجه شويم که او وحدتی مرکب و خدای واحد سهگانه میباشد. حتی در آيه معروف "ای اسرائيل بشنو يهوه خدای ما يهوه واحد است"، لغت عبری "اخاد" که به معنای يک و واحد میباشد، به وحدت مرکب اشاره دارد و دليلی ديگر برای اثبات تثليث در ذات خدا است. در عهد جديد نيز آياتی از قبيل، "پس برويد و همه ملتها را شاگرد من سازيد و آنها را به نام پدر و پسر و روحالقدس تعميد دهيد،" (متی ٢٨: ١٩) و "فيض عيسی مسيح خداوند، محبت خدا و رفاقت روحالقدس، با همه شما باد آمين." (دوم قرنتيان ١٣: ١٤) و ذکر مکرر سه شخصيت الوهيت، يعنی پدر و پسر و روحالقدس در قسمتهای مختلف کلام خدا، بيان کننده تثليث مقدس میباشند.
در متی فصل سوم، آيات ١٣ تا ١٧ در واقعه تعميد عيسی در رود اردن، میبينيم که پس از تعميد، روحالقدس مثل کبوتری نزول نموده بر عيسی قرار گرفت. همچنين صدای خدای پدر از آسمان شنيده شد و فرمود، اين است پسر عزيز من که از او خوشنودم. به اين ترتيب در صحنه زيبای تعميد عيسی، حضور و اتحاد و هماهنگی پدر و پسر و روحالقدس، بطور واضح بر واقعيت "تثليث" شهادت میدهند.
در خاتمه، مسيحيان خدای واحد را که طبيعتی سهگانه دارد و از پدر و پسر و روحالقدس تشکيل شده عبادت مینمايند. خدای پدر ناديده، توسط پسر يگانهاش عيسی مسيح به جهانيان آشکار گرديد و پسر خدا، عيسی مسيح خداوند، با خون و مرگ خود بر صليب و قيام از مردگان، نجات و حيات جاويد را برای جهانيان فراهم کرد. و روحالقدس همان تسلیدهنده و پشتيبانی است که در قلب ايمانداران به مسيح ساکن میگردد و آنان را به تمام حقيقت رهبری مینمايد.